Αυτισμός/Διάχυτες διαταραχές ανάπτυξης
Πηγή πληροφοριών: Έντυπο “Οδηγός οδοντιατρικής φορντίδας για γονείς και φροντιστές παιδιών με αναπηρίες και προβλήματα υγείας” της Παιδοδοντιατρικής Εταιρείας Κύπρου
ΑΥΤΙΣΜΟΣ / ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Tο εύρος των διαταραχών του αυτισμού είναι πολύ μεγάλο και τα συμπτώματα κυμαίνονται από πολύ ήπια έως πολύ σοβαρά. Κάποιοι που πάσχουν από αυτισμό εμφανίζονται απόμακροι, χωρίς επαφή με τους τριγύρω τους, ενώ άλλοι αντιδρούν φυσιολογικά στις συνηθισμένες κοινωνικές επαφές.
Ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων αυξάνεται και η δυσκολία στην παροχή οδοντιατρικής περίθαλψης αλλά και της φροντίδας στο σπίτι. Ο οδοντίατρος, ο γονέας ή φροντιστής έχει να αντιμετωπίσει ποικίλα θέματα που προκύπτουν από κάποια αυτιστικά χαρακτηριστικά όπως:
- Την ικανότητα κοινωνικής αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας του παιδιού.
- Την αντιληπτικότητα και τον δείκτη νοημοσύνης του
- Τις βασανιστικές εμμονές του στις ρουτίνες
- Τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις και συμπεριφορές του
- Την ευαισθησία του στους ήχους και στην φυσική επαφή με άλλα άτομα.
- Απρόβλεπτες κινήσεις του σώματος που βάζουν σε κίνδυνο την προσωπική τους ασφάλεια αλλά και των γύρω τους
- Υπερκινητικότητα και κυκλοθυμική συμπεριφορά
- Τον αυτοτραυματισμό του
- Αν πάσχει από επιληψία
Τρόποι Χειρισμού στο οδοντιατρείο
Γενικά, ο αυτισμός είναι ίσως η δυσκολότερη ιατρική κατάσταση από απόψεως συνεργασίας στο οδοντιατρείο.
Αυτισμός – Πρώτη επίσκεψη ενός έτους ή μόλις γίνει η διάγνωση
Το κλειδί της επιτυχίας στην περίπτωση παιδιών με αυτισμό, είναι η πολύ έγκαιρη επίσκεψη στο οδοντιατρείο για πρόληψη. Επειδή η οδοντιατρική πρόληψη είναι πολύ πιο απλή διαδικασία από την θεραπεία είναι εφικτή χωρίς πολύ κόπο από το παιδί και τον οδοντίατρο. Στην περίπτωση όμως που υπάρχει ανάγκη για θεραπεία, τότε τα πράγματα γίνονται δυσκολότερα. Ο ειδικός έχει τεχνικές στις οποίες μπορεί να καταφύγει για να βοηθήσει το παιδί όπως:
- Αφιέρωση χρόνου μέχρι το παιδί να δεχθεί μόνο του να καθίσει στην καρέκλα
- Αρχικά η εξέταση του παιδιού μόνο με τα δάκτυλα χωρίς χρήση εργαλείων
- Στη συνέχεια γίνεται το βούρτσισμα των δοντιών ως μέσον εξοικίωσης
- Μετά η εξοικείωση με το οδοντιατρείο γίνεται με αργό ρυθμό, δηλαδή ένα ένα εργαλείο, ένας – ένας ήχος. Ιδιαίτερη προσοχή στους ήχους εφόσον μπορεί να προκαλέσουν απότομες κινήσεις και αντιδράσεις στο παιδί.
- Η ησυχία, ο χαμηλός φωτισμός, η απαλή μουσική, η αποφυγή κίνησης μέσα στην κλινική και η αποφυγή αλλαγής βοηθών και γιατρών. Τα άτομα αυτά προτιμούν σταθερότητα στα πρόσωπα, τον χώρο και ηρεμία.
- Η επανάληψη των εντολών οι οποίες πρέπει να είναι σαφείς και σχεδόν μονολεκτικές
- Η συντόμευση και η τμηματοποίηση της θεραπείας σε μικρά – μικρά κομμάτια, σε βαθμό που μπορεί μία ολόκληρη επίσκεψη να αναλωθεί μόνο σε έναν απλό καθαρισμό.
- Η χρήση των αριθμών, δηλαδή μετρούμε π.χ. από το 1-10 κάνοντας κάθε φορά ένα μικρό βήμα
- Η επιβεβαίωση ότι θα φύγει σύντομα (προσδιορίζεται και πάλι με τους αριθμούς)
- Ένα μαλακό ζωάκι ή η κουβερτούλα του παιδιού μερικές φορές αποτελεί χρήσιμο βοήθημα για να ηρεμίσει το παιδί στην οδοντιατρική καρέκλα.
- Όπου ενδείκνυται η χρήση του πρωτοξειδίου του αζώτου (δες κεφάλαιο νοητικής καθυστέρησης) είναι πολύ αποτελεσματική και μας επιτρέπει να κάνουμε ακόμα και εκτεταμένη θεραπεία
- Η χρήση συγκράτησης για περιορισμό των κινήσεων εκεί που η ασφάλεια του παιδιού το απαιτεί.
- Η γενική νάρκωση όταν όλα τα άλλα αποτύχουν
Φροντίδα στο σπίτι
- Η χρήση ηλεκτρικής οδοντόβουρτσας στο σπίτι συνήθως βοηθά στην εξοικείωση με τους ήχους και τις δονήσεις και κατά συνέπεια στην καλύτερη αποδοχή του βουρτσίσματος στο οδοντιατρείο (τροχός, αναρρόφηση κτλ). Μερικές φορές όμως προκαλεί και υπερευαισθησία με αντίθετα αποτελέσματα γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή.
- Χρειάζεται σθένος και συστηματική προσπάθεια εκ μέρους των γονέων /φροντιστών, όπως και φαντασία ως προς το πως θα βοηθήσουν το παιδί να συνεργαστεί για να γίνει σωστή υγιεινή. Αξίζει πέρα για πέρα όμως τον κόπο γιατί αυτή η προσπάθεια θα γλυτώσει το παιδί και τον γονέα από πολύ μεγαλύτερες περιπέτειες αργότερα.
Τραυματικές συνήθειες: Το αυτιστικό παιδί μπορεί μερικές φορές να αυτοτραυματίζεται με τα νύχια του δημιουργώντας πληγές στα ούλα του, δαγκώνοντας τα χείλη του, μπορεί να παρουσιάζει έντονο τριγμό των δοντιών, κτυπήματα που μπορούν να οδηγήσουν σε οδοντικά και όχι μόνο τραύματα. Μπορούμε να βοηθήσουμε τοποθετώντας νάρθηκες στο στόμα οι οποίοι πολλές φορές είναι κολλημένοι ώστε να μην μπορεί το παιδί να δαγκώνεται τραυματίζοντας είτε την γλώσσα, είτε τις παρειές του.