Φθόριο, ένα δώρο της φύσης για τα δόντια σας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πρόσβαση στο φθόριο αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα για την προστασία της στοματικής υγείας και θεωρείται μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις για τη δημόσια υγεία (FDI, IADR, WHO: Global consultation on oral health through fluoride).
Tι είναι το φθόριο;
Το φθόριο είναι ένα ιχνοστοιχείο που υπάρχει διάχυτo στη φύση, όπως στα πετρώματα, στο νερό και σε μικρές ποσότητες σε ορισμένες τροφές. Απορροφάται στο σώμα μας διαμέσου της κατανάλωσης, τόσο της τροφής όσο και του νερού.
Πώς δρα το φθόριο στα δόντια μας;
Το φθόριο είναι ένα στοιχείο που συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία υγιών δοντιών. Απορροφάται από την αδαμαντίνη των δοντιών (σμάλτο) και την κάνει πιο ανθεκτική απέναντι στα οξέα που παράγονται από τη μικροβιακή πλάκα. Άνθρωποι που έχουν εκτεθεί στο φθόριο με διάφορους τρόπους, έχουν πολύ σκληρότερα δόντια και πολύ χαμηλότερες πιθανότητες έως και 50% να αναπτύξουν τερηδόνα.
Το φθόριο προστατεύει τα δόντια με τρεις τρόπους:
1) Αναστέλλει την απασβεστίωση: Το φθόριο μειώνει την διάλυση του ασβεστίου από τα δόντια, η οποία προέρχεται από τα οξέα που παράγονται στο σάλιο, λόγω της συσσώρευσης της μικροβιακής πλάκας.
2) Ενισχύει την ενασβεστίωση: Το φθόριο αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου από τα δόντια και βοηθά στην επιδιόρθωση περιοχών που έχασαν ασβέστιο, λόγω των οξέων.
3) Έχει ήπια αντιμικροβιακή δράση: Το φθόριο μειώνει τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων που είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία της τερηδόνας και δυσκολεύει την προσκόλληση αυτών στα δόντια.
Με ποιους τρόπους λαμβάνουμε το φθόριο;
Στο σπίτι
- Με την οδοντόπαστα: Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η φθοριούχος οδοντόπαστα είναι το καλύτερο μέσο πρόληψης της τερηδόνας, εφόσον αποτελεί “όχημα” μεταφοράς φθορίου στα δόντια επί καθημερινής βάσης, καθιστώντας τα σκληρότερα. Η φθοριούχος οδοντόπαστα πρέπει να χρησιμοποιείται από τον πρώτο χρόνο της ηλικίας του παιδιού στη σωστή δόση.
Συμπληρωματικοί τρόποι εκεί που χρειάζεται:
2) Με το στοματικό διάλυμα: Χρησιμοποιείται στα παιδιά που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας ηλικίας 6 ετών και άνω, οπότε και είναι ικανά να μην το καταπίνουν. Ενισχύει τη δράση της φθοριούχου οδοντόπαστας και αυξάνει την προστασία έναντι της τερηδόνας.
3) Φθοριούχα δισκία: Χορηγούνται με συνταγή, στα παιδιά με προδιάθεση στην τερηδόνα. Στα πολύ μικρά παιδιά τα διαλύουμε στο νερό που πίνει το παιδί, ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες το παιδί μπορεί να τα γλείφει σαν καραμέλα. Η δράση τους είναι κυρίως τοπική και συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση του δείκτη τερηδόνας στα παιδιά υψηλού κινδύνου.
4) Φθοριούχο ζελέ με υψηλή συγκέντρωση σε φθόριο:
Χρησιμοποιείται σε παιδιά 12 ετών και άνω που παρουσιάζουν απασβεστιώσεις στα δόντια, ειδικά αν φορούν και σιδεράκια. Γενικά, αυτό το ζελέ προορίζεται για ασθενείς που έχουν την τάση να εμφανίζουν συνεχώς νέες τερηδόνες.
Στο ιατρείο
Σε μορφή ζελέ ή βερνίκι. Η τοπική εφαρμογή φθορίου ή αλλιώς φθορίωση, γίνεται με σκευάσματα που έχουν πολύ ψηλή συγκέντρωση φθορίου. Το φθόριο αυτό, απορροφάται από τα δόντια και τους μαλακούς ιστούς του στόματος και απελευθερώνεται καθημερινά στο σάλιο. Στη συνέχεια, αντιδρά χημικά με το ασβέστιο δημιουργώντας φθοριούχο ασβέστιο, το οποίο με τη σειρά του ενσωματώνεται στα δόντια κάνοντας την επιφάνειά τους σκληρότερη.
Το βερνίκι τοποθετείται απλά με πινέλο στα δόντια και είναι πολύ βολικό στα μικρά παιδιά, ενώ στα μεγαλύτερα χρησιμοποιείται και το ζελέ που τοποθετείται με τα δισκάρια. Για ασθενείς υψηλού κινδύνου, το βερνίκι είναι πιο αποτελεσματικό.
Συχνότητα φθορίωσης:
Ανάλογα με τον κίνδυνο να αναπτύξει κάποιος τερηδόνα
Ποιοι είναι υποψήφιοι για φθορίωση στο οδοντιατρείο;
Γενικά: Όλα τα παιδιά νηπιακής και προσχολικής ηλικίας για δημιουργία ανθεκτικών δοντιών.
Ειδικά:
- Παιδιά ή έφηβοι με ενεργή τερηδόνα.
- Παιδιά ή έφηβοι υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη τερηδόνας (έστω και μία τερηδόνα είναι ένδειξη κινδύνου).
- Παιδιά ή έφηβοι με λευκές κηλίδες που υποδηλώνουν απώλεια ασβεστίου από τα δόντια.
- Παιδιά που φορούν σιδεράκια.
- Άτομα με οδοντική υπερευαισθησία.
Η καλύτερη φθορίωση, είναι η τακτική φθορίωση.
Πότε ξεκινά η φθορίωση;
Από τη νηπιακή ηλικία για να δημιουργήσει ανθεκτικότερα δόντια και λήγει γύρω στην ηλικία των 18-20 ετών. Μη ξεχνάμε ότι απώτερος σκοπός είναι η πρόληψη και όχι η θεραπεία.
“Το προλαμβάνειν καλύτερον του θεραπεύειν”.
Ιπποκράτης ο Κώος 460-370 π.Χ.
Είναι το φθόριο ασφαλές;
Το φθόριο είναι πολύ ασφαλές όταν χρησιμοποιείται στη σωστή δόση και κατόπιν συμβουλής από οδοντίατρο, ο οποίος είναι ο μόνος κατάλληλος επαγγελματίας για να δώσει οδηγίες χρήσης φθορίου.
Το φθόριο μπορεί να γίνει τοξικό όταν καταπίνεται αλόγιστα (συστηματική χρήση), αλλά ποτέ από την τοπική εφαρμογή στα δόντια.
Γι’ αυτό, οι μητέρες που παρασκευάζουν γάλα σκόνη στο μωρό τους, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν αλόγιστα το ειδικό φθοριωμένο νερό από το φαρμακείο, αλλά συγκεκριμένη ποσότητα που θα τους υποδείξει ο παιδοδοντίατρος.
Οδηγίες για αποφυγή υπερδοσολογίας:
- Χρησιμοποιήστε τη σωστή δόση οδοντόπαστας ανά ηλικία (δες πίνακα).
- Να επιβλέπετε τα παιδιά σας όταν βουρτσίζουν τα δόντια τους μέχρι και την ηλικία των 8 ετών.
- Αποφύγετε τα στοματικά διαλύματα πριν την ηλικία των 6-7 ετών, όταν το παιδί είναι σε θέση να μην τα καταπίνει.
- Μην κατασκευάζετε όλα τα γάλατα του μωρού σας με φθοριούχο νερό. Υπάρχει συγκεκριμένη ποσότητα φθοριωμένου νερού την ημέρα, που μπορείτε να δίνετε στο παιδί σας.
Σε ποια δόση το φθόριο γίνεται τοξικό;
Εάν ένα παιδί πριν την ηλικία των 8 ετών – που είναι η περίοδος που διαπλάθονται τα μόνιμα δόντια στις γνάθους- καταπίνει ημερησίως και για μεγάλα χρονικά διαστήματα διπλάσια περίπου από την επιτρεπόμενη δόση φθορίου, τότε υπάρχει κίνδυνος για φθορίαση στα μόνιμα δόντια.
Η φθορίαση είναι βλάβη στην κατασκευή των μόνιμων δοντιών, όπου παρουσιάζονται λευκές, υποκίτρινες ή καφέ κηλίδες στην αδαμαντίνη (σμάλτο) των δοντιών, λόγω διαταραχής της ενασβεστίωσης των πρισμάτων της.
Η φθορίαση είναι και η μόνη επιστημονικά αποδεδειγμένη παρενέργεια από υπερκατανάλωση φθορίου. Οι υπόλοιπες παρενέργειες που αναφέρονται, μπορεί να προκληθούν μόνο από τεράστιες – 8 και πλέον
φορές ψηλότερες – δόσεις φθορίου, κάτι το οποίο είναι εξωπραγματικό στην καθημερινότητα.
Η φθορίαση είναι πιο συχνή σε χώρες που το πόσιμο νερό είναι φθοριωμένο. Στην Κύπρο, το πόσιμο νερό δεν είναι φθοριωμένο και έτσι ο κίνδυνος φθορίασης των δοντιών είναι μηδαμινός έως ανύπαρκτος.
www.cspd.com.cy (κεφάλαιο φθόριο)
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες πρόληψης πατήστε εδώ.