Πρώιμη Ορθοδοντική σε παιδιά στη μικτή οδοντοφυία

Πρώιμη Ορθοδοντική σε παιδιά στη μικτή οδοντοφυία

Ορθοδοντική σε μικρή ηλικία 6-10 χρονών

Για ορισμένα ορθοδοντικά προβλήματα είναι απαραίτητη η πρώιμη επέμβαση του ορθοδοντικού. Η λέξη “πρώιμη” δηλώνει πως η θεραπεία παρέχεται ενόσω ο ασθενής βρίσκεται σε περίοδο μεικτής οδοντοφϋίας (έχει ταυτόχρονα μόνιμα και παιδικά δόντια στο στόμα ). Η πρώιμη επέμβαση δεν αποκλείει απαραιτήτως την ανάγκη για μελλοντική θεραπεία αλλά εγγυείται την απλούστευση τυχόν μελλοντικού προβλήματος (π.χ. αποφυγή εξαγωγής μόνιμου δοντιού, αποφυγή σκελετικής ασυμμετρίας κλπ).

Οι ακόλουθες περιστάσεις χρήζουν πρώιμης επέμβασης:

1. Σκελετικές δυσαρμονίες στο προσθιοπίσθιο επίπεδο

Προγναθισμός κάτω γνάθου

Όταν η κάτω γνάθος είναι πιο μπροστά σε σχέση με την άνω γνάθο

Οπισθογναθισμός κάτω γνάθου.

Όταν η κάτω γνάθος είναι πιο πίσω σε σχέση με την άνω γνάθο

2.Σκελετική δυσαρμονία Σταυροειδής σύγκλειση

Είναι η σκελετική ανωμαλία, κατά την οποία τα δόντια της άνω γνάθου κλείνουν μέσα από τα δόντια της κάτω γνάθου δηλαδή “σταυρώνουν” (δες εικόνα 1,2,3). Αυτό μπορεί να αφορά μόνο τη μία πλευρά της γνάθου, οπότε η σταυροειδής σύγκλειση ονομάζεται μονόπλευρη (δες εικόνα 2), ή και τις δύο πλευρές οπότε ονομάζεται αμφοτερόπλευρη (δες εικόνα 3), ή ακόμα υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες όλη η άνω γνάθος κλείνει μέσα από την κάτω γνάθο (δες εικόνα 4).

Αν η σταυροειδής σύγκλειση δεν διορθωθεί έγκαιρα, δηλαδή μέχρι το τέλος της αύξησης, τότε μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή σκελετική ασυμμετρία (δες εικόνα 5).

Αιτίες;

Οι κύριες αιτίες της σταυροειδούς σύγκλεισης είναι η κληρονομικότητα και το περιβάλλον.

Στις περιβαλλοντικές αιτίες ανήκουν ο παρατεταμένος θηλασμός δαχτύλου ή πιπίλας και η στοματική αναπνοή.

Στην περίπτωση του θηλασμού, το δάχτυλο ή η πιπίλα παρεμβάλλεται ανάμεσα στα δόντια, κάτι το οποίο εξωθεί τη γλώσσα προς τα κάτω μακριά από τον ουρανίσκο, με αποτέλεσμα αυτός να στενεύει αφού δεν έχει την υποστήριξη της γλώσσας. Αυτή η στένωση οδηγεί στο κλείσιμο της άνω γνάθου μέσα από την κάτω γνάθο και στη δημιουργία σταυροειδούς σύγκλεισης.

Με παρόμοιο τρόπο προκαλεί σταυροειδή σύγκλειση και η στοματική αναπνοή, εφόσον και πάλι όταν κάποιος αναπνέει από το στόμα, η γλώσσα δεν ακουμπά στον ουρανίσκο αλλά κατεβαίνει προς την κάτω γνάθο.

Πότε είναι η καλύτερη ηλικία για τη διόρθωση της σταυροειδούς σύγκλεισης;

Σύμφωνα με έρευνες, η καλύτερη ηλικία για διόρθωση τέτοιων περιστατικών ειναι η ηλικία των 6-7 ετών, γιατι έτσι πετυχαίνουμε καθαρή σκελετική διόρθωση που έχει πιο σταθερό και μακροχρόνιο αποτέλεσμα.

Διόρθωση της σταυροειδούς σύγκλεισης μπορεί να γίνει και σε μεγαλύτερη ηλικία (μέχρι 16-17 ετων), αλλά το αποτέλεσμα πολλές φορές δεν ειναι καθαρή σκελετική διόρθωση, ενώ με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται και η τάση για υποτροπή.

Αυτό συμβαίνει επειδή σε μεγαλύτερες ηλικίες η μέση υπερώια ραφή που είναι η περιοχή συνένωσης των δυο οστών που αποτελούν την άνω γνάθο σ’ αυτες τις ηλικίες, συνοστεώνεται και η διάνοιξη της καθίσταται δυσκολότερη.

Πώς γίνεται η διόρθωση της σταυροειδούς σύγκλεισης;

Ειδικοί ακίνητοι ενδοστοματικοί μηχανισμοί τοποθετούνται στην άνω γνάθο και ασκούν τέτοιες δυνάμεις που ανοίγουν τη μέση υπερώια ραφή, ώστε να πλατύνει η άνω γνάθος και να κλείνει σωστά (έξω) από την κάτω γνάθο. Αυτή η διόρθωση θα οδηγήσει σε σωστή σύγκλειση και αποφυγή οποιασδήποτε ασυμμετρίας προσώπου μεγαλώνοντας και ως εκ τούτου αποφυγή χειρουργικής επέμβασης.

3. Στοματικήαναπνοή

Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί, αν ένα παιδί μεγαλώνοντας συνεχίσει να αναπνέει από το στόμα αντί από τη μύτη. Η αναπνοή από το στόμα είναι παθολογική και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται ως φυσιολογική. Συνήθως, οφείλεται σε υπερμεγέθεις αμυγδαλές και κρεατάκια, αλλεργικές ρινίτιδες ή στραβό ρινικό διάφραγμα.

Πολλές φορές η στοματική αναπνοή μένει απαρατήρητη τόσο από το γονέα όσο και από τον παιδίατρο. Η χρόνια στοματική αναπνοή επηρεάζει αρνητικά την αύξηση του στοματογναθικού συστήματος, δημιουργώντας συνήθως ένα χαρακτηριστικό προσωπείο γνωστό ως αδενοειδές προσωπείο (δες φωτογραφία).

Αυτό συμβαίνει, γιατί όταν αναπνέουμε από το στόμα, η γλώσσα αντί να ακουμπάει στον ουρανίσκο, φωλιάζει στην κάτω γνάθο (εικόνα 1) για να ανοίγει η αεροφόρος οδός με αποτέλεσμα:

• το άνοιγμα ανάμεσα στα μπροστινά δόντια (χασμοδοντία – δες σελίδα 12, εικόνα 2)
• τη στένωση της άνω γνάθου, εφόσον δεν υποστηρίζεται από τη γλώσσα και τη δημιουργία σταυροειδούς σύγκλεισης (δες εικόνα 1)

Εκτός από τη σταυροειδή σύγκλειση, η χρόνια στοματική αναπνοή προκαλεί ελλιπή οξυγόνωση στον εγκέφαλο, ληθαργικότητα στο παιδί που διακρίνεται από το νωχελικό του βλέμμα, την κλίση της έξω γωνίας των ματιών του προς τα κάτω, τους γκρίζους κύκλους κάτω από τα μάτια του που είναι σημάδι υποξαιμίας, την εύκολη κόπωση και μειωμένη απόδοση στις αθλοπαιδιές και στο σχολείο και ελλειπή σωματική αύξηση, εφόσον η κατάσταση αυτή επηρεάζει τη ποιότητα του ύπνου του παιδιού και κατά συνέπεια μειώνει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης. Άμεση ανακούφιση του παιδιού με άρση της αιτίας/αιτιών που αναγκάζουν το παιδί να αναπνέει από το στόμα θα βοηθήσει αμέσως στη διόρθωση όλων των πιο πάνω προβλημάτων.

Καλό είναι να έχετε υπόψη σας ότι καμία ορθοδοντική παρέμβαση δεν μπορεί να έχει σταθερό αποτέλεσμα, αν το παιδί συνεχίσει να αναπνέει από το στόμα.

4. Συνωστισμός δοντιών

Η πρώιμη παρέμβαση μπορεί ακόμη να βοηθήσει σε περιπτώσεις συνωστισμού των δοντιών (πυκνά δόντια), καθοδηγώντας την ανατολή των μόνιμων δοντιων (Guidance of Eruption) στις σωστές θέσεις στις γνάθους. Αυτό γίνεται αφαιρώντας ή τροχίζοντας παιδικά δόντια για δημιουργία χώρου (βλέπε βελάκια εικόνα 2) με αποτέλεσμα τη μείωση της έντασης και πολυπλοκότητας του προβλήματος (π.χ. αποφυγή εξαγωγών μόνιμων δοντιων) και πολλές φορές μάλιστα εκμηδενίζει την ανάγκη ορθοδοντικής θεραπείας.

Διαφορετικά αν δεν επέμβουμε, τα δόντια ανατέλλουν είτε σε έκτοπες θέσεις, δηλαδή πιο μέσα ή πιο έξω, (δες εικόνες 1,3,5) είτε στρίβουν με μεγάλη γωνιά ώστε να καταφέρουν να πάρουν κάποια θέση στις γνάθους.

Δόντια που ανατέλλουν κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν περιβάλλονται από το σωστό πάχος ούλων και οστού, με αποτέλεσμα τα ούλα τους να υποχωρούν εύκολα στις δυνάμεις της μάσησης και οι ρίζες τους να απογυμνώνονται (δες εικόνα 1).

Ακόμα και μετά από ορθοδοντική θεραπεία τέτοια ούλα δεν μπορούν να επανέλθουν στη σωστή θέση και υπάρχει πάντα μία ευπάθεια για υφιζήσεις ούλων στην περιοχή (βελάκια εικόνα 6).

ΕΙΚOΝΑ 1:  Υφίζηση ούλων κεντικού τομέα-τα ούλα έχουν κατέβει πιο κάτω στο συγκεκριμένο δόντι λόγω της έκτοπης ανατολής του, εξ’ αιτίας της έλλειψης χώρου.

ΕΙΚOΝΑ 2:  Τροχισμοί κυνοδόντων (βελάκια) για ανακούφιση συνωστισμού: Προσέξτε την ωραία ευθυγράμμιση των δοντιών και την ορθή γραμμή των ούλων.

ΕΙΚOΝΑ 3:  Έλλειψη χώρου για την ανατολή του πλάγιου τομέα

ΕΙΚOΝΑ 4: Ανακούφιση συνωστισμού με εξαγωγές νεογιλών κυνοδόντων και τοποθέτηση γλωσσικού τόξου.

5. Σκελετική δυσαρμονία στο οβελιαίο επίπεδο Χασμοδοντία

Είναι η κατάσταση κατά την οποία τα μπροστινά δόντια δεν ακουμπούν μεταξύ τους είτε αυτό είναι σκελετικής προελεύσεως είτε προήλθε από παρατεταμένο θηλασμό της πιπίλας, του δαχτύλου ή από στοματική αναπνοή (δες εικόνα 2 & 5).

Αν η χασμοδοντία προέρχεται από θηλασμό δαχτύλου ή προώθηση γλώσσας ανάμεσα στα μπροστινά δόντια, τότε θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μηχανισμός αναστολής της συνήθειας (δες εικόνα 4) και το άνοιγμα κλείνει τις πιο πολλές φορές από μόνο του (δες εικόνα 6).

Αν το παιδί δεν σταματήσει έγκαιρα τη συνήθεια αυτή και συνεχίσει πέραν των 4 ετών, κάθε φορά που καταπίνει η γλώσσα παρεμβάλλεται ανάμεσα στα δόντια, διατηρώντας και πολλές φορές επαυξάνοντας αυτό το άνοιγμα. Στη συνέχεια αυτή η “προώθηση της γλώσσας στην κατάποση“ καταγράφεται στον εγκέφαλο και εξελίσσεται σε συνήθεια που πολύ δύσκολα σταματά (δες εικόνα 3).

Αυτό καθιστά πολύ δύσκολη την επιτυχία όποιασδήποτε ορθοδοντικής θεραπείας που στοχεύει στο κλείσιμο της χασμοδοντίας, αφού η γλώσσα θα σπρώχνει και θα ανοίγει τα μπροστινά δόντια κάθε φορά που το παιδί καταπίνει (περί τις 1000 φορές την ημέρα).

Αν η αιτία είναι η στοματική αναπνοή και πάλι θα πρέπει να αρθεί το αίτιο, ώστε να επέλθει αυτοδιόρθωση ή να πετύχει η ορθοδοντική θεραπεία. Αν δεν γίνει κάποια παρέμβαση στην αναπτυσσόμενη ηλικία, τότε αυτή η χασμοδοντία μπορεί να εξελιχθεί σε σκελετικό πρόβλημα και η θεραπεία πλέον είναι ο συνδυασμός χειρουργικής επέμβασης και ορθοδοντικής θεραπείας (δες εικόνες στη σελίδα 13).